Tijdens het recente debat ‘Welvaart in Kaart’ in de Tweede Kamer riep Kamerlid Marianne Thieme op om op zoek te gaan naar andere indicatoren voor beleid dan geld. “Waarom laten we ons vangen in economische cijfers, die niets zeggen over de kracht van onze gemeenschapszin?” En “waarom willen we alles meten en in geld uitdrukken, behalve dat wat het leven echt de moeite waard maakt?”, zo vroeg ze zich enigszins geërgerd af. En wellicht terecht, want beleidsmakers en politici baseren zich nog veelvuldig op de Macro Economische Verkenningen, die vaak als belangrijke leidraad worden gebruikt bij het ontwikkelen van nieuw beleid. Hoewel deze rapportages belangrijke inzichten verschaffen, zeggen ze nauwelijks iets over welvaart in de breedste zin van het woord. De benadering is met name financieel-economisch van aard. Het is dan ook van belang dat er gezocht wordt naar indicatoren die immateriële waarde centraal stellen, om die vervolgens te kunnen gebruiken bij het ontwikkelen van nieuw beleid.

In Nederland is de tijdelijke commissie ‘Breed Welvaartsbegrip’ bezig met een zoektocht naar indicatoren voor het meten van welvaart in de breedste zin van het woord. In een door deze commissie gepubliceerd rapport wordt daarbij onder andere aandacht besteed aan kwaliteit van leven, welzijn en geluk. De commissie Breed Welvaartsbegrip noemt dit voorbeelden van zogenaamde ‘levensuitkomsten’, die kunnen worden bepaald door de mate waarin wordt voldaan aan bepaalde ‘levensvoorwaarden’ (zoals het hebben van voldoende inkomen en een goede gezondheid). Het is dan ook belangrijk dat er aan het begin van iedere beleidscyclus al zicht is op de mate waarin beleid bijdraagt aan die ‘levensvoorwaarden’ en, uiteindelijk, leidt tot positieve ‘levensuitkomsten’. Echter, in de praktijk is hier nauwelijks sprake van. Hoewel effectstudies achteraf op grote schaal worden uitgevoerd en effecten van beleid op de levensvoorwaarden en levensuitkomsten inzichtelijk maken, komt dat vaak als mosterd na de maaltijd. Aan het begin van de beleidscyclus wordt vooralsnog veel ‘gebouwd’ op indicatoren die welvaart met name als concept met een financieel-economische grondslag presenteren.

Sturen op ‘levensuitkomsten’

Om te kunnen sturen op ‘levensuitkomsten’ zoals kwaliteit van leven, welzijn en geluk is het van belang dat beleidsmakers en politici onder andere op deze gebieden een langetermijnvisie ontwikkelen. Daarbij is het essentieel dat beleid vooraf kan worden getoetst aan de bredere welzijnsdoelstellingen. Daar ligt dan ook een grote uitdaging. Zoals ook de tijdelijke commissie Breed Welvaartsbegrip schrijft in haar rapport zijn we goed in staat om brede welvaart ‘hier en nu’ in kaart te brengen, maar moeten we verder op zoek naar manieren om deze brede welvaart ook voor de toekomst in beeld te kunnen krijgen. We zouden moeten toewerken naar een situatie waarin de bredere welvaartseffecten van beleid aan het begin van iedere beleidscyclus al duidelijk worden, zodat daar actief op kan worden gestuurd. Immers, als geld op zich niet (altijd) gelukkig maakt, waarom zouden we ons beleid dan grotendeels blijven baseren op financieel-economische indicatoren?

Ondersteuning

Sinzer ondersteunt allerlei organisaties (waaronder overheden, social enterprises en impact investeerders) bij het in kaart brengen van hun maatschappelijke impact. Daarbij maken we veel gebruik van (meetbare) indicatoren die immateriële waarde centraal stellen. Benieuwd naar de immateriële waardecreatie van jouw organisatie? Neem gerust eens contact op met Vincent Belgraver (vincent@sinzer.org of 06-14843954) voor meer informatie.