Sinzer Blog

Waar gemeenten en sociale ondernemingen gaan samenwerken om maatschappelijke vraagstukken op te lossen, rijst vaak een aantal vragen: welke impact wordt er gerealiseerd en hoe wordt deze gemeten? Leidt het tot kostenbesparingen voor de gemeente en hoe groot zijn die? Hoe om te gaan met besparingen die worden gerealiseerd binnen een ander domein? En welke investeringen zijn er nodig om dit te bereiken? Een maatschappelijke Business Case (mBC) helpt sociale ondernemingen en gemeenten om de impact in kaart te brengen en antwoord te krijgen op de genoemde vragen. Maar waar moet je op letten bij het maken en gebruiken van zo’n mBC?

Tijdens het recente debat ‘Welvaart in Kaart’ in de Tweede Kamer riep Kamerlid Marianne Thieme op om op zoek te gaan naar andere indicatoren voor beleid dan geld. “Waarom laten we ons vangen in economische cijfers, die niets zeggen over de kracht van onze gemeenschapszin?” En “waarom willen we alles meten en in geld uitdrukken, behalve dat wat het leven echt de moeite waard maakt?”, zo vroeg ze zich enigszins geërgerd af. En wellicht terecht, want beleidsmakers en politici baseren zich nog veelvuldig op de Macro Economische Verkenningen, die vaak als belangrijke leidraad worden gebruikt bij het ontwikkelen van nieuw beleid. Hoewel deze rapportages belangrijke inzichten verschaffen, zeggen ze nauwelijks iets over welvaart in de breedste zin van het woord. De benadering is met name financieel-economisch van aard. Het is dan ook van belang dat er gezocht wordt naar indicatoren die immateriële waarde centraal stellen, om die vervolgens te kunnen gebruiken bij het ontwikkelen van nieuw beleid.

De Social Enterprise monitor 2016 laat zien dat het goed gaat met de Social Enterprise sector: de sector groeit, is minder afhankelijk van subsidies en heeft minder moeite dan voorgaande jaren om financiering aan te trekken. Daarnaast geeft 60% van de ondervraagden in de monitor aan dat zij op enige wijze maatschappelijke impact meten, bijna 10% meer dan in 2015. Goed nieuws, want om je onderneming te laten groeien is een goed begrip van je maatschappelijke waardecreatie cruciaal. De uitdaging voor veel van deze sociaal ondernemingen blijft echter: hoe kun je met beperkte middelen maatschappelijke impactmeting zo inzetten dat dit je zowel stuurinformatie oplevert, als informatie om verantwoording af te leggen aan investeerders, potentiele investeerders aan te trekken en klanten aan je te binden. Waar leg je de focus?

Minder overheid, meer samenleving: een maatschappelijke ontwikkeling die niet meer te stoppen is. Aan de ene kant rekent de overheid op het probleemoplossend vermogen van de samenleving en is zij ook om budgettaire redenen genoodzaakt daarop waar mogelijk te vertrouwen. Aan de andere kan stropen ook burgers, (sociaal) ondernemers en maatschappelijke partners in toenemende mate de mouwen op en eisen zij meer ruimte om zelf maatschappelijke problemen te lijf te gaan. Het fenomeen maatschappelijk aanbesteden vervult daarin een steeds belangrijkere rol: het biedt burgers, lokale initiatieven, sociaal ondernemers en maatschappelijke organisaties de kans om taken uit te voeren die traditioneel bij (commerciële) marktpartijen lagen of door de overheid zelf werden uitgevoerd

Het nieuwe validatiestelsel voor de goede doelensector in Nederland, dat uitgewerkt is door de branchevereniging Goede Doelen Nederland en toezichthouder CBF, is een positief pleidooi voor het meten van maatschappelijke impact. Het onderschrijft namelijk dat het interessanter is om te weten wat er bereikt is met het geld dat gedoneerd wordt, dan hoeveel procent van de giften er precies wordt besteed aan het doel. Immers, je kunt 100% van de verworven middelen aan het doel besteden en totaal geen impact hebben doordat de interventie niet heeft gewerkt. Zowel donateur als eindbeneficiant zullen daar niet blij mee zijn, als ook de goede doelenorganisatie niet.

Ondernemende oplossingen voor maatschappelijke problemen kunnen een enorme impuls krijgen wanneer (lokale) overheden bij deze ondernemingen diensten of producten inkopen. Dit vraagt om inkoop op een slimme manier vorm te geven en daarbij niet alleen kijken naar de laagste aanschafprijs. Helaas is in de praktijk dat laatste vaak nog doorslaggevend, zelfs wanneer het criterium Economische Meest Voordelige Inschrijving (EMVI) wordt toegepast (waarbij kwaliteit en prijs met elkaar in verband worden gebracht). Om naast aanschafprijs ook maatschappelijke impact mee te laten wegen bij het maken van inkoopbeslissingen, is een nieuwe uitdaging waar o.a. Nederlandse gemeenten nu voor staan. Steun bij het invullen van deze uitdaging kan echter worden gevonden in de nieuwe Europese aanbestedingsrichtlijn die vanaf april 2016 ook in Nederland van kracht wordt. Deze richtlijn biedt meer ruimte voor het behalen van sociale en duurzame doelstellingen.