Sinzer Blog

Gekanteld werken

‘Kantelen’ en ‘gekanteld werken’ zijn veelgehoorde termen wanneer er wordt gesproken over de transformatie van het sociaal domein. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) omschrijft kantelen als ‘het in gesprek gaan met de burger om, uitgaande van de eigen mogelijkheden, te komen tot ondersteuning die bijdraagt aan het kunnen blijven ‘meedoen’ in de samenleving.’ 

Waar gemeenten en sociale ondernemingen gaan samenwerken om maatschappelijke vraagstukken op te lossen, rijst vaak een aantal vragen: welke impact wordt er gerealiseerd en hoe wordt deze gemeten? Leidt het tot kostenbesparingen voor de gemeente en hoe groot zijn die? Hoe om te gaan met besparingen die worden gerealiseerd binnen een ander domein? En welke investeringen zijn er nodig om dit te bereiken? Een maatschappelijke Business Case (mBC) helpt sociale ondernemingen en gemeenten om de impact in kaart te brengen en antwoord te krijgen op de genoemde vragen. Maar waar moet je op letten bij het maken en gebruiken van zo’n mBC?

De gemeente Nijmegen en diverse zorgenketenpartners hebben gesignaleerd dat het voor sommige volwassenen met een Ernstig Psychische Aandoening (EPA) moeilijk is om (betaald) werk of zinvolle dagbesteding te vinden, wat negatieve effecten heeft op de door hen ervaren gezondheid en kwaliteit van leven. Het aanbieden van IPS-trajecten (Individuele Plaatsing en Steun) wordt gezien als een van de mogelijk antwoorden op dit probleem. Een analyse van de bredere maatschappelijke effecten hiervan stond centraal in een maatschappelijke Business Case (mBC) die Sinzer uitvoerde in opdracht van en samenwerking met de Gemeente Nijmegen.

Minder overheid, meer samenleving: een maatschappelijke ontwikkeling die niet meer te stoppen is. Aan de ene kant rekent de overheid op het probleemoplossend vermogen van de samenleving en is zij ook om budgettaire redenen genoodzaakt daarop waar mogelijk te vertrouwen. Aan de andere kan stropen ook burgers, (sociaal) ondernemers en maatschappelijke partners in toenemende mate de mouwen op en eisen zij meer ruimte om zelf maatschappelijke problemen te lijf te gaan. Het fenomeen maatschappelijk aanbesteden vervult daarin een steeds belangrijkere rol: het biedt burgers, lokale initiatieven, sociaal ondernemers en maatschappelijke organisaties de kans om taken uit te voeren die traditioneel bij (commerciële) marktpartijen lagen of door de overheid zelf werden uitgevoerd

De invoering van de Participatiewet, Jeugdwet en Wet Maatschappelijke Ondersteuning in januari 2015 betekende de start van een grote transformatie in het sociaal domein. Vanaf dat moment werden gemeenten volledig verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk & inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. In het kader van ‘meer met minder, dichter bij huis’ zijn gemeenten op zoek gegaan naar manieren om, bijvoorbeeld op het gebied van zorg, kostenbesparingen gepaard te laten gaan met een verbetering van de kwaliteit. Uitgangspunten zoals ‘op eigen kracht’ en ‘in het eigen netwerk’ staan daarbij centraal. Maar hoe weten we van tevoren of een nieuwe interventie het gewenste resultaat oplevert?

Ondernemende oplossingen voor maatschappelijke problemen kunnen een enorme impuls krijgen wanneer (lokale) overheden bij deze ondernemingen diensten of producten inkopen. Dit vraagt om inkoop op een slimme manier vorm te geven en daarbij niet alleen kijken naar de laagste aanschafprijs. Helaas is in de praktijk dat laatste vaak nog doorslaggevend, zelfs wanneer het criterium Economische Meest Voordelige Inschrijving (EMVI) wordt toegepast (waarbij kwaliteit en prijs met elkaar in verband worden gebracht). Om naast aanschafprijs ook maatschappelijke impact mee te laten wegen bij het maken van inkoopbeslissingen, is een nieuwe uitdaging waar o.a. Nederlandse gemeenten nu voor staan. Steun bij het invullen van deze uitdaging kan echter worden gevonden in de nieuwe Europese aanbestedingsrichtlijn die vanaf april 2016 ook in Nederland van kracht wordt. Deze richtlijn biedt meer ruimte voor het behalen van sociale en duurzame doelstellingen.

Een transformatie van het zorglandschap met betere én goedkopere zorg? Gemeente Nijmegen beoogt dit te bereiken door het zorglandschap – samen met welzijns,- en zorgaanbieders, zorgverzekeraars, huisartsen en de burgers – te gaan transformeren. Hoewel deze transformatie kan plaatsvinden binnen een organisatie is gemeente Nijmegen ervan overtuigd dat de grootste slagen zijn te maken door samenwerking in de zorgketen en het daarbij betrekken van het sociale netwerk van de cliënten. Om de transformatie te bewerkstelligen moet zorgvuldig worden afgewogen waar bezuinigingen moeten worden vergezeld van investeringen om een zogenaamde “zorgzame regio” te blijven. De transformatie is een combinatie van afbouwen én opbouwen. Op welke onderdelen zet je dan meer en juist minder in?

The first national Social Impact Bond conference in the Netherlands, organized by START Foundation, is a fact. It was even the first national conference on Social Impact Bonds (SIBs) globally, since SIBs are still a relatively new phenomenal. Worldwide there are nearly 50 SIBs up and running of which 3 are launched in the Netherlands. Clearly, some people think this will become much bigger than it currently is.

Nu het eerste transitie-jaar ten einde loopt en de contracteer-ronde voor 2016 start, zullen outcomes een grotere rol gaan spelen in gesprekken tussen gemeenten en zorgaanbieders. Zo moeten gemeenten sinds 1 januari 2015 transparant maken welke outcome criteria zij hanteren voor de jeugdhulp.  Wat betekent dit voor zorgaanbieders? Welke outcome criteria wegen het zwaarst? Hoe kun je hier als zorgaanbieder op anticiperen?